برای توضیح فنی روش اتصال و تعامل بین دو سیستم SEPAM و SPFS در زمینه انتقال پیام‌های بانکی، ابتدا باید ماهیت هر سیستم را بشناسیم و سپس به سراغ روش‌های فنی اتصال آن‌ها برویم.
✅ معرفی اولیه:
SEPAM (سیستم پرداخت الکترونیک بین‌بانکی)
این سیستم ملی در ایران توسط بانک مرکزی مدیریت می‌شود.
نقش اصلی آن انتقال وجوه بین بانک‌های داخلی به‌صورت الکترونیکی و آنی است.
مبتنی بر استانداردهای پیام‌رسانی ISO 20022 (در برخی نسخه‌ها) یا ساختارهای قدیمی‌تر (مانند ISO 8583 یا قالب‌های اختصاصی بانک مرکزی) است.
محدود به شبکه داخلی ایران است.
SPFS (System for Transfer of Financial Messages)
سامانه پیام‌رسان مالی روسیه که توسط بانک مرکزی روسیه راه‌اندازی شده است، به‌عنوان جایگزینی برای SWIFT در شرایط تحریم.
از لحاظ فنی مشابه SWIFT طراحی شده ولی در سطح منطقه‌ای (روسیه و کشورهای همکار) استفاده می‌شود.
معمولاً مبتنی بر استاندارد MT Messages (مثل MT103، MT202،MT199 و…) است، اما در حال حرکت به سمت ISO 20022 نیز هست.
🔌 اتصال فنی بین SEPAM و SPFS:
اتصال مستقیم بین دو سیستم مالی ملی مانند SEPAM و SPFS نیازمند زیرساخت فنی و استانداردهای ترجمه و تبادل پیام است. چون این دو سیستم از نظر معماری، قالب پیام و زبان‌های استاندارد متفاوت هستند، برقراری ارتباط مستقیم به‌صورت زیر انجام می‌شود:
🔧 روش‌های اتصال فنی (Technical Integration):
1. Middleware Translation Layer (لایه‌ی میانی ترجمه پیام) : یک سیستم واسط (Gateway یا Middleware) برای تبدیل پیام‌های بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وظیفه آن:
تبدیل پیام‌های SEPAM (مثلاً فرم‌های اختصاصی بانک مرکزی ایران یا ISO 8583) به پیام‌های MT استاندارد SPFS (مانند MT103 یا MT202).
بررسی، اعتبارسنجی، و تطابق داده‌ها با قوانین هر دو طرف.
این لایه معمولاً توسط شرکت‌های فناور بانکی یا بخش IT بانک‌ها طراحی می‌شود.
2. تبادل امن پیام‌ها (Secure Communication Channels): برای اتصال دو سیستم باید یک بستر امن ارتباطی برقرار شود، مانند:
VPN اختصاصی بین دو بانک یا بین بانک مرکزی ایران و بانک مرکزی روسیه
TLS/SSL + IP Whitelisting + Message Signing
در مواردی ممکن است از پلتفرم‌های موازی مثل RSWIFT یا SFTP های رمزگذاری‌شده بانکی استفاده شود.
3. هم‌راستا کردن استانداردهای پیام (Message Harmonization): مثلا اگر SPFS از پیام MT103 استفاده می‌کند، باید یک نگاشت (Mapping) مشخص برای فیلدهای SEPAM مثل:
شماره شبا فرستنده/گیرنده
نام و شناسه بانک
مبلغ و ارز
توضیحات پرداخت
کدهای مقصد و مرجع تراکنش
به فیلدهای معادل در پیام MT103 تعریف شود.
4. زمان‌بندی تبادل پیام و Settlement: به دلیل تفاوت در ساعات کاری دو کشور و تفاوت در سیستم‌های تسویه، لازم است:
یک توافق عملیاتی بین دو بانک یا دو بانک مرکزی وجود داشته باشد.
پیام‌ها در Batchهای زمان‌بندی‌شده یا به‌صورت Real-Time (اگر کانال اجازه دهد) تبادل شوند.
📥 مثال ساده از جریان داده:
بانک ایرانی پیام انتقال وجه را در قالب SEPAM آماده می‌کند.
Gateway آن را به MT103 تبدیل می‌کند.
پیام از طریق کانال امن به سیستم SPFS ارسال می‌شود.
بانک روسی پیام را دریافت و تایید می‌کند.
نتیجه تراکنش به‌صورت MT199 (Confirmation) برگشت داده شده و به SEPAM برگشت داده می‌شود.
بدون دیدگاه